نان تافتون از آن نان‌هایی است که هر ایرانی آن را می‌شناسد و حتماً از طعم بی‌نظیر و عطر دلنشین آن خاطره‌ی خوبی دارد. در واقع می‌توان گفت این نان تبدیل به یکی از نمادهای ملی ایران شده است.
این نان در قدیم در خانه‌ها پخته می‌شده و جنبه تولید خانگی و روستایی داشت. بعدها که روستاها گسترش پیدا کردند، این تولید خانگی از خانه و روستا به بازار و شهر راه یافت و جنبه شهری پیدا کرد.
تافتون یکی از پرمصرف‌ترین انواع نان در کشور ایران است که جزء نان‌های سنتی بوده و در رده نان‌های مسطح قرار می‌گیرد. در ادامه برای آشنایی بیشتر با نان تافتون و اینکه ببینیم نان تافتون چیست؟ و چگونه پخته می‌شود با “نان بامبو” همراه باشید.
نان تافتون چیست؟
نان تافتون طبق تعریف استاندارد ملی شماره ۵۸۰۸ ایران نانی گرد و نازک با قطر حدود ۵۰-۴۰ سانتیمتر و ضخامت حدود ۵-۳ میلی‌متر می‌باشد. این نان ضخیم‌تر از لواش و نازک‌تر از بربری و سنگک است.
نام این نان در واقع تافتان و تفتان است که در گویش تهرانی به تافتون تغییر کرده و از «تافت» یا «تفت»، به معنی تاب، تَف، تب و گرمی، و پسوندِ «-ان» ساخته شده است.
نان تافتون نان سنتی ترد و مسطحی است که از خمیر فطیر یا خمیر کم ورآمده تهیه می‌شود. این نان از آرد سفید سبوس گرفته، آب، نمک، مخمر صنعتی یا خمیر ترش طی فرایندهای تخمیر تهیه شده و پس از شکل‌دهی به صورت خاص خود بر روی سطح داغ پخته می‌شود.
برای اینکه حرارت به کل سطح نان برسد و باعث پخت کامل آن شود، روی نان سوراخ‌هایی را با پنجه دست یا چرخ‌دنده درست می‌کنند و معمولاً این نان را در دو نوع تنور سنتی و دستگاهی و با اندازه‌های کوچک و بزرگ می‌پزند.
در نتیجه سطح نان تافتون مشبک بوده و دارای منافذ ریز است و همچنین این نان نسبت به بربری و سنگک دیرتر بیات می‌شود. بافت داخلی و پوسته نان تافتون کم و بیش با یکدیگر پیوند خورده، به طوری که بافت داخلی از پوسته نان به خوبی قابل تفکیک نمی‌باشد.
رنگ سطح روی نان به رنگ قهوه‌ای نسبتأ مات بوده، درحالی که رنگ قسمت داخلی قهوه‌ای کم رنگ تا زرد کدر است. یکی از ویژگی‌های مهم و مشخص نان تافتون مانند نان لواش، فرورفتگی و برآمدگی‌های سطح نان است.
رنگ نان تافتون خوب، نباید مات و زرد چِرک باشد. نان تافتون و تافدون کنجدی از قدیم‌الایام بدون نمک پخته می‌شد تا به عنوان نان رژیمی برای بیماران دارای فشارخون بالا استفاده شود.
نان سنگک و بربری با نان تافتون با هم تفاوت‌هایی دارند. مثلاً این که، آرد این نان نسبت به آرد نان سنگک از سبوس کم‌تری برخوردار است و سطح نان تافتون مشبک و دارای منافذ کوچکی می‌باشد.
نان تافتون از نان لواش ضخیم‌تر و از نان سنگک و بربری نازک‌تر است. همچنین این نان نسبت به نان بربری و سنگک دیرتر بیات می‌شود. علاوه بر این از نظر ارزش غذایی نان تافتون و نان بربری در یک مرتبه قرار می‌گیرند و ارزش غذایی تقریباً یکسانی دارند.
نان لواش و تافتون بسیار شبیه به هم هستند و فقط بر اساس نوع آرد مورد استفاده و ضخامت نسبی فرق می کنند. تافتون، احتمالا محبوب‌ترین نان در ایران باشد که از مخلوط آرد سفید و گندم کامل تهیه و لواش از آرد سفید پخته می‌شود.
طرز تهیه تافتون
مخلوط آرد سفید، آب و مخمر که قبلاً توسط نانوا تهیه شده و مقداری در حدود ۲۰۰ گرم شیرهٔ خرما در هر ۱۰ کیلوگرم آرد را خمیر می‌کنند.
خمیر را بعد از مخلوط کردن به صورت چانه‌های ۴۲۰ الی ۵۰۰ گرمی درآورده و ضمن پهن و یکنواخت کردن خمیر توسط وردنه، با دنده‌های مخصوص فلزی آن سوراخ سوراخ نموده و به کمک بالشتک (ناونده) به دیوارهٔ تنور می‌چسبانند.