نان بربری، یک نان اصلی سنتی در آشپزی ایرانی است که به دلیل طعم و بافت منحصر به فرد خود در سراسر جهان محبوبیت پیدا کرده است با این حال مضرات نان بربری بر روی سلامتی ما دارد.
یکی از انواع نان‌های بسیار محبوب و پرمصرف در ایران، نان بربری است که عمدتاً برای صبحانه و عصرانه استفاده می‌شود. نام نان بربری از ایل بربر، نشأت گرفته است که در گذشته در مناطق مرزی ایران و افغانستان زندگی می‌کردند.
با این حال، یکی از نکات مهمی که باید در نظر داشت، این است که هر نوع نانی به تنهایی برای سلامتی ما مفید نیست و ممکن است مضراتی داشته باشد، نان بربری نیز این چنین است .
مصرف بیش از حد نان بربری ممکن است به مشکلاتی مانند اضافه وزن، بیماری‌های قلبی، مشکلات گوارشی و موارد دیگر منجر شود.
در این مقاله از نان بامبو به بررسی مضرات نان بربری ایرانی و تأثیر آن بر سلامت بدن خواهیم پرداخت.
6 مورد از مضرات نان بربری چیست؟
نان بربری ایرانی اگرچه به دلیل طعم و مزه و اهمیت فرهنگی مورد علاقه بسیاری است، اما دارای مضراتی است که شامل موارد زیر است:
۱. نان بربری دارای شاخص گلیسمی بالا است.
شاخص گلیسمی بالا یکی از مضرات نان بربری است، شاخص گلیسمی بالا نان بربری به این معنی است که کربوهیدرات‌های موجود در آن به سرعت هضم و جذب می‌شوند و منجر به افزایش سریع سطح قند خون می‌شود.
این می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که قصد تنظیم سطح قند خون خود را دارند مشکل ساز باشد، زیرا می‌تواند به افزایش گلوکز کمک کند.
مصرف بیش از حد مواد غذایی با گلیسمی بالا مانند نان بربری ممکن است منجر به مشکلاتی در مدیریت قند خون شود و به طور بالقوه خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۲ را افزایش دهد.
با این حال، زمانی که در حد اعتدال و به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل مصرف شود، تأثیر شاخص گلیسمی بالا را می‌توان با ترکیب نان با سایر غذاهایی که بار گلیسمی کمتری دارند، مانند پروتئین، فیبر و چربی‌های سالم کاهش داد.
۲. کمبود غلات کامل نسبت به نان‌های دیگر است.
نان بربری ایرانی، اگرچه خوشمزه و پرطرفدار است، اما مضرات نان بربری کمبود غلات کامل و فیبر، غلات کامل از سه قسمت تشکیل شده است:
- سبوس
- جوانه
- آندوسپرم (بافت مغذی دانه گیاهان)
نان بربری معمولاً از آرد گندم تصفیه شده تهیه می‌شود که در درجه اول حاوی اندوسپرم است. این فرایند تصفیه سبوس و جوانه را از بین می‌برد و مواد مغذی ضروری مانند فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد شیمیایی گیاهی را از بین می‌برد.
یکی از مضرات نان بربری کمبود غلات کامل در نان بربری و تأثیر آن بر سلامت دستگاه گوارش است. غلات کامل سرشار از فیبر غذایی هستند که به حفظ حرکات منظم روده و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند. بدون مصرف کافی فیبر، افراد ممکن است مشکلات گوارشی مانند بی نظمی و ناراحتی را تجربه کنند.
همچنین عدم وجود فیبر در نان بربری می‌تواند بر تنظیم قند خون تأثیر بگذارد. فیبر غذایی به کاهش سرعت جذب گلوکز در جریان خون کمک کرده و از افزایش سریع سطح قند خون جلوگیری می‌کند.
این امر به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که قصد دارند سطح گلوکز خون خود را مدیریت کنند بسیار مهم است. بدون اثر کاهنده فیبر، مصرف نان بربری که سرشار از کربوهیدرات‌های تصفیه شده است می‌تواند منجر به افزایش سریع‌تر و بارزتر سطح قند خون شود.
علاوه بر این، کمبود غلات کامل و فیبر که از مضرات نان بربری ممکن است به یک تجربه غذایی کمتر رضایت بخش و سیر کننده کمک کند. غذاهای غنی از فیبر به تقویت احساس سیری کمک می‌کنند و ممکن است کالری دریافتی کلی را کاهش دهند.
بدون مقدار کافی فیبر در رژیم غذایی، افراد ممکن است بیشتر احساس گرسنگی کنند که به طور بالقوه منجر به افزایش مصرف کالری و افزایش وزن در طول زمان می‌شود.
۳. حاوی نمک زیاد است که برای سلامتی مضر است.
یکی از مضرات نان بربری، میزان نمک (سدیم) آن است. در حالی که مقدار دقیق سدیم می‌تواند بر اساس دستور پخت و روش پخت متفاوت باشد، نان بربری سنتی اغلب حاوی سطح نسبتاً بالایی از سدیم است. مصرف بیش از حد سدیم می‌تواند منجر به انواع مشکلات سلامتی از جمله فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و مشکلات کلیوی شود.
مصرف زیاد نمک به شدت با افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا که عامل خطر اصلی برای بیماری قلبی و سکته می‌باشد، مرتبط است. هنگامی که مصرف سدیم به طور مداوم بالا باشد، می‌تواند باعث شود بدن آب را حفظ کند و فشار خون را بالا ببرد و بر سیستم قلبی عروقی فشار وارد کند.
با گذشت زمان، این می‌تواند منجر به آسیب به رگ‌های خونی شود و احتمال ابتلا به بیماری‌های مرتبط با قلب را افزایش دهد. علاوه بر این مضرات نان بربری، مصرف بیش از حد سدیم کلیه‌ها را که مسئول فیلتر کردن مواد زائد و حفظ تعادل مایعات و الکترولیت‌ها در بدن هستند، سنگین می‌کند.
وقتی سطح سدیم به طور مداوم بالا باشد، کلیه‌ها را مجبور می‌کند تا برای از بین بردن سدیم اضافی سخت‌تر کار کنند. مصرف طولانی مدت سدیم به طور بالقوه می‌تواند منجر به اختلال عملکرد کلیه شود و به توسعه بیماری‌های کلیوی کمک کند.
برای کاهش مضرات نان بربری محتوای سدیم بالا، افراد می‌توانند جایگزین‌هایی مانند گزینه‌های نان کم سدیم یا حتی نان خانگی را در نظر بگیرند که سطح سدیم آن قابل کنترل باشد.
علاوه بر این، توجه به مصرف کلی سدیم با کاهش استفاده از چاشنی‌های پر سدیم یا غذاهای فراوری شده در وعده‌های غذایی روزانه می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق و کلیه کمک کند.
۴. نان بربری باعث حساسیت به گلوتن می‌شود.
یکی از مضرات نان بربری، محتوای گلوتن آن است که می‌تواند برای افراد مبتلا به حساسیت به گلوتن یا بیماری سلیاک مشکل ساز باشد. گلوتن پروتئینی است که در گندم و غلات مربوطه یافت می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد واکنش‌های نامطلوب در افراد مستعد شود.
برای مبتلایان به بیماری سلیاک، مصرف گلوتن می‌تواند به روده کوچک آسیب برساند و منجر به علائم مختلفی مانند درد شکم، نفخ، اسهال و کمبود مواد مغذی شود.
از مضرات نان بربری، حساسیت به گلوتن است که می‌تواند باعث ناراحتی و مشکلات گوارشی شود. علائم می‌تواند شامل خستگی، سردرد و درد مفاصل باشد.
حساسیت به گلوتن یک بیماری غیر سلیاک است که در آن افراد علائم مشابه بیماری سلیاک را هنگام مصرف گلوتن تجربه می‌کنند که باعث درد معده و روده می‌شود.
با توجه به اینکه یکی از مضرات نان بربری ایران از آرد گندم حاوی گلوتن تهیه می‌شود، افراد مبتلا به حساسیت به گلوتن یا بیماری سلیاک باید از مصرف این نان خودداری کنند یا آن را محدود کنند. خوشبختانه، در حال حاضر جایگزین‌های بدون گلوتن در بازار موجود است که بافت و طعم نان سنتی را تقلید می‌کند.
انتخاب گزینه‌های نان بدون گلوتن یا بررسی سایر جایگزین‌های نان مبتنی بر غلات می‌تواند به افراد مبتلا به حساسیت به گلوتن یا بیماری سلیاک کمک کند تا از طیف وسیع‌تری از انتخاب‌های نان لذت ببرند و در عین حال رژیم غذایی سالم و راحت خود را حفظ کنند.
۵. نان بربری یکی از دلایل افزایش وزن است.
مضرات نان بربری، مانند هر غذای پرکالری دیگری، در صورت مصرف بیش از حد یا عدم تعادل با رژیم غذایی متنوع و غنی از مواد مغذی، می‌تواند به افزایش وزن کمک کند. نان بربری از آرد گندم تهیه می‌شود که حاوی کربوهیدرات‌هایی است که انرژی را تأمین می‌کند.
مصرف مقادیر زیادی از غذاهای غنی از کربوهیدرات، از جمله نان بربری، بدون در نظر گرفتن کنترل وعده غذایی و دریافت کلی کالری می‌تواند منجر به عدم تعادل در مصرف و مصرف انرژی شود که به طور بالقوه منجر به افزایش وزن در طول زمان می‌شود.
علاوه بر این، نان بربری دارای کالری نسبتاً بالایی است. هر تکه نان بربری بسته به اندازه و ضخامت آن معمولاً حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ کالری دارد. اگر فردی چندین برش را در یک جلسه یا در طول روز بدون در نظر گرفتن کل کالری دریافتی مصرف کند، می‌تواند به مازاد کالری بیش از حد کمک کند که می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که یکی از مضرات نان بربری افزایش وزن می‌باشد که یک موضوع پیچیده است که نه تنها تحت تأثیر مصرف غذاهای خاص بلکه تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند کالری دریافتی کلی، سطح فعالیت بدنی، متابولیسم فردی، ژنتیک و کیفیت کلی رژیم غذایی قرار دارد.
در حالی که نان بربری در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند به افزایش وزن کمک کند، ترکیب آن در حد متعادل به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل که شامل انواع غذاهای غنی از مواد مغذی است، کنترل سهم و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند.
۶. یکی از مضرات نان بربری کمبود مواد مغذی است.
یکی از مضرات نان بربری کمبود نسبی مواد مغذی آن در مقایسه با انواع نان سبوس دار است. نان بربری اصولاً از آرد گندم تصفیه شده تهیه می‌شود که طی فرایندی سبوس و جوانه را از بین می‌برد و در نتیجه فیبر رژیمی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد شیمیایی گیاهی که معمولاً در غلات کامل یافت می‌شوند از بین می‌رود.
این مواد مغذی مانند فیبر، ویتامین‌های گروه B، آهن و آنتی اکسیدان‌ها برای حفظ یک رژیم غذایی سالم و متعادل ضروری هستند. به عنوان مثال، فیبر غذایی نقش مهمی در سلامت گوارش دارد، به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند، با افزایش سیری به حفظ وزن سالم کمک می‌کند و با کاهش سطح کلسترول به سلامت قلب کمک می‌کند.
از آنجایی که یکی از مضرات نان بربری فاقد محتوای فیبر موجود در نان غلات کامل است، افرادی که عمدتاً به نان بربری به عنوان یک غذای اصلی متکی هستند ممکن است این فواید مهم سلامتی را از دست بدهند.
علاوه بر این، غلات کامل حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی مانند منیزیم، روی و فولات هستند که برای چندین عملکرد بدن از جمله تولید انرژی، عملکرد سیستم ایمنی و رشد سلولی مهم هستند.
با مصرف نان بربری به جای نان سبوس دار، ممکن است فرد مقدار مطلوبی از این مواد مغذی ضروری را دریافت نکند. برای رفع مضرات نان بربری، توصیه می‌شود که طیف متنوعی از غذاهای غنی از مواد مغذی را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
این می‌تواند شامل نان غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، پروتئین‌های بدون چربی و محصولات لبنی باشد که طیف وسیع‌تری از مواد مغذی ضروری را برای سلامتی و تندرستی کلی ارائه می‌دهند.
نتیجه گیری
نان بربری ایرانی، اگرچه به دلیل طعم و اهمیت فرهنگی آن گرامی است، اما از مهم‌‌ترین مضرات نان بربری این است که ارزش غذایی سطح پایینی دارد.
محتوای کم غلات نسبت به دیگر نان‌ها و کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری ممکن است افراد را در معرض خطر کمبود مواد مغذی قرار دهد.
با این حال، با یک رژیم غذایی متعادل که شامل انواع غذاهای غنی از مواد مغذی است، افراد می‌توانند معایب بالقوه مرتبط با مصرف منظم نان بربری را کاهش دهند و اطمینان حاصل کنند که مواد مغذی لازم برای یک سبک زندگی سالم را دریافت می‌کنند.