نان‌های سبوس‌دار یا نان تیره که با آرد کامل تهیه می‌شوند، نسبت به نان تهیه شده با آرد سفید به مراتب ارزش غذایی بالاتری دارند. فواید نان سبوس‌دار آن‌قدر زیاد است که مصرف روزانه آنها مقداری از نیاز روزانه بدن به املاح، کربوهیدرات، پروتئین، فیبر و ویتامین‌ها را تأمین می‌کند.
به طور کلی نان به عنوان کالایی اساسی و ضروری دارای اهمیت ویژه‌ای بر سر سفره خانواده‌ها است. یک نان خوب ظاهری سالم، کاملاً برشته و پخته شده دارد و در سطح آن سوختگی مشاهده نمی‌شود و نیز طعم، مزه و بوی خوشایند دارد.
یک نان خوب دارای بافتی نرم و یکنواختی است و قابلیت برش‌پذیری مطلوب دارد. اغلب مردم فکر می‌کنند که نان سفید و رنگ روشن در نان‌های سنتی نشانه مرغوبیت نان است، در صورتی که این طور نیست. رنگ روشن نان نشانه نبودن سبوس و پایین بودن ارزش غذایی آن است.
در مطلب قبل درباره اینکه سبوس و نان سبوس‌دار چیست؟ صحبت کردیم. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این نان و اینکه ببینیم ارزش غذایی، مضرات و فواید نان سبوس‌دار چیست؟ با “نان بامبو” همراه باشید.
ارزش غذایی نان سبوس‌دار
استفاده از آرد سبوس‌دار در پخت نان ارزش غذایی آن را بسیار افزایش می‌دهد و می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌ها نیز جلوگیری کند.
نان سبوس‌دار سرشار از املاح معدنی مانند آهن، منیزیم، سیلیسیم، کلسیم و فسفر بوده و انواع ویتامین‌ها به ویژه ویتامین‌های گروه B را داراست. نتایج تحقیقات پژوهشگران نشان داده، از ۴۴ ماده مورد نیـاز بـدن ۴۰ مـورد آن در نـان کامل و سبوس‌دار وجود دارد.
فواید نان سبوس‌دار
اصلی‌ترین عامل خطر زا برای سلامتی مردم، نحوه تغذیه و مواد غذایی مورد استفاده آنها است. توجه به نوع تغذیه و شیوه زندگی می‌تواند، از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری نماید. استفاده از نان سبوس‌دار یکی از نکات تغذیه‌ای مهم در بین خانواده‌هاست.
سبوس، پوسته‌ی بیرونی غلات را تشکیل می‌دهد و آن قسمت از غلات است که دائماً در معرض آفتاب بوده و از اشعه نور خورشید استفاده می‌کند. این قسمت از غلات، دارای مقادیر زیادی از ویتامین‌هاست و فواید نان سبوس‌دار به همین علت زیاد است.
به طور کلی تمام قسمت‌های فعال و زنده غلات در پوست آن جمع شده است. سبوس منبع بسیار خوبی از فیبر، املاح و همچنین پتاسیم ، منگنز ، منیزیم ، سلنیوم ، فسفر ، آهن و روی و ویتامین‌هایی مانند ، نیاسین ، ریبوفلاوین، ، تیامین ، فولات است.
سبوس غنی‌ترین منبع غذایی فیبر محسوب می‌شود. این فیبر بیشتر از نوع مواد سلولزی و همی سلولزی است. فیبرهای گیاهی به دو نوع محلول و نامحلول تقسیم می‌شوند. سبوس گندم جزء فیبرهای غذایی نامحلول است که در جلوگیری از یبوست و سایر بیماری‌های روده بزرگ تأثیر زیادی دارند.
خواص نان سبوس‌دار
برخی از مهم‌ترین فواید نان سبوس‌دار و مزایای مصرف آن به شرح زیر است:
سلامت چشم‌ها
یکی از فواید نان سبوس‌دار که بسیار هم مهم است، مفید بودن آن برای سلامت چشم‌هاست. چون سبوس دارای ویتامین‌هایی از قبیل نیاسین و روی در سبوس بوده و به افزایش سطح سلامت عمومی چشم کمک می‌کند. همچنین باعث پایین آمدن ریسک بیماری دژنراسیون ماکولا که با بالا رفتن سن، علت اصلی از بین رفتن بینایی در اشخاص بالای ۶۰ سال می‌باشد، خواهد شد.
فواید نان سبوس‌دار در کاهش وزن
یکی دیگر از مزیت‌های مصرف نان سبوس‌دار کمک به کم کردن وزن است. چرا که سبوس موجود در این نان باعث سیری در فرد می‌شود. در واقع غلات سبوس‌دار بیشتر در دستگاه گوارش مانده و آب را جذب می‌کنند که این امر باعث می‌شود فرد مدت زمان بیشتری احساس سیری کند.
همچنین غلات موجود در آن وضعیت دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد که به همین دلایل این نان برای افرادی که قصد کاهش وزن دارند، بسیار مناسب است.
کمک به رشد و سلامت کودکان
نان سبوس‌دار به عنوان یک منبع سرشار از آهن و املاح معدنی و اسیدفولیک شناخته می‌شود. سبوس این نوع نان‌ها حاوی ویتامین‌های ضروری برای رشد کودکان و نوجوانان است. تحقیقات نشان داده یکی از مهم‌ترین خواص نان سبوس‌دار برای کودکان کمک به بهبود رشد، افزایش هوش و رفتار خوب در کودکان است.
فواید نان سبوس‌دار در دیابت و فشار خون
از دیگر فواید نان سبوس‌دار می‌توان تأثیر مثبت آن در دیابت و فشارخون است. سبوس برای افرادی که بیماری دیابت دارند و با مشکل فشار خون دست و پنجه نرم می‌کنند مفید است.
این نان غذایی مفید برای مبتلایان به فشارخون بالا است و با مصرف سبوس جذب قند را کاهش داده و ابتلا به زمینه دیابت را کمتر کند.
سلامت دستگاه گوارش
مصرف نان سبوس‌دار به به بهبود اوضاع دستگاه گوارش کمک کرده و برای درمان بیماری‌هایی مانند ورم معده و روده نقش مهمی را ایفا می‌کند. از دیگر فواید آن این است که می‌تواند در درمان بیماری پولیپ روده یا کولن روده مؤثر باشد. همچنین نان سبوس‌دار به دلیل داشتن منیزیم باعث تقویت ماهیچه‌های روده می‌شود.
کاهش کلسترول
همچنین از فواید بی‌نظیر آن می‌توان به کاهش کلسترول خون اشاره کرد. مصرف این نان باعث کاهش جذب کلسترول خون و در نتیجه کاهش چربی خون شده و به طور غیر مستقیم از بروز بیماری قلبی و عروقی جلوگیری کرده و موجب مهار سکته‌های قلبی خواهد شد.
حفظ سلامت دندان‌ها
نان سبوس‌دار سرشار از سیلین بوده که مصرف این ماده باعث استحکام و افزایش سلامت دندان‌ها و استخوان‌ها می‌شود.
درمان و جلوگیری از یبوست
سبوس یکی از مهم‌ترین راههای درمان طبیعی یبوست به حساب می‌آید. جلوگیری از یبوست نیز از بروز هموروئید، التهاب دیورتیکول (کیسه‌ای مدور به اشکال و اندازه‌های مختـلف است که در جـدار داخـلی روده ایـجـاد می‌شود)، سرطان کولون، شقاق، فیستول و عفونت‌های دستگاه گوارش پیشگیری می‌کند.
همچنین توصیه می‌شود همراه با مصرف سبوس، مایعات و آب فراوانی نیز مصرف شود. به طور کلی فیـبرهای گیـاهی به دو نـوع محـلول و نــامحـلول تقسـیم می‌شوند. سبوس گندم جزء فیبرهای غذایی نامحلول است که در جلوگیری از یبوست و سایر بیماری‌های روده بزرگ تأثیر زیادی دارند.
مضرات نان سبوس‌دار
به دلیل بالا بودن میزان اسید فایتیک موجود در نان سبوس‌دار، زیاده روی در مصرف آن می‌تواند در جذب برخی املاح دو ظرفیتی مانند کلسیم، آهن و روی توسط سلول‌های بدن اختلال ایجاد کرده و باعث سوء تغذیه شود.